کار خیر و نیکوکاری مفهوم جدید و نوظهوری نیست، بلکه از زمانی که انسان پا به زمین خاکی گذاشت در سرشت و ذات او وجود داشته و همیشه و در همه حال سعی در کمک و یاری به هم نوع خود داشته است. همانگونه که امام علی در سخن خویش گفته است ” در نظر انسان شریف و کریم‌النفس، نیکوکاری و حسن عمل، دینی است که بر ذمه اوست و خویشتن را به اداء آن موظف می‌داند.”
به گوشه و کنار دنیا که نگاه می‌کنیم، دنیا پر از درد و رنج آدمی است ولی به همان اندازه پر از انسان‌های شریفی است که از دردهای دیگران رنج می‌برند و فکرشان حول محور کمک به انسان‌های نیازمند می‌چرخد.
در حال حاضر کار خیر و نیکوکاری سازماندهی شده و به صورت موسسات خیریه سعی می‌شود تا به افراد محروم و نیازمند کمک شود.
در این مقاله ما به موضوعاتی مانند تعریف موسسات خیریه، کار خیر، فعالیت‌های موسسات خیریه، انواع موسسات خیریه و راه‌های درآمدزایی خیریه را توضیح می‌دهیم و در این راستا سعی می‌کنیم مفهومی از کار خیر و موسسات خیریه به شما ارائه دهیم.

کار خیر یعنی چه؟

در معنای لغوی خیر به معنی خوب، نیکی و کار خوب معنی شده است.
اما اگر بخواهیم از معنای لغوی آن بگذریم و به زبان عامیانه آن را تعریف کنیم، به تمام کارهای کوچک و بزرگ که برای کمک و یاری افراد انجام می‌دهیم، میتوانیم کار خیر بگوییم.
ما می‌توانیم از کارهای خیر مثال‌های زیادی بزنیم اما نمی‌توانیم لیست کاملی از آن تهیه کنیم و بگوییم که اگر کسی این کارها را انجام دهد، کار خیر انجام داده است زیرا چه بسیاری از کارهای کوچکی که انجام می‌دهیم و برای فرد مقابل کمک بزرگی محسوب می‌شود.
بهتر است بگوئیم هر عملی که پشت آن نیت و قصدی به معنای کمک و یاری باشد، کار خیر محسوب می‌شود.
در قرآن نیز بارها و بارها از عمل خیر صحبت شده و وعده‌های بسیاری به مومنانی که کار خیر انجام می‌دهند، داده شده است.
سوره مبارکه نمل آیه 89: من جاء بالحسنه فله خیر منها و هم من فزع یومئذ آمنون یعنی کسی که کار نیکی را ( به صحنه قیامت بیاورد) پاداشی به مراتب بهتر از آن خواهد داشت و از وحشت روز قیامت در امان خواهد بود.
کمک و یاری یک پدیده‌ی فطری در زندگی جمعی انسان‌ها است و برای دستیابی به اهداف جمعی، افراد به یکدیگر کمک می‌کنند.
و این یکی از جنبه‌های بالندگی و رشدی شخصیت انسان است که باعث رشد معنوی و روحی افراد هم می‌شود.

فعالیت‌های موسسات خیریه

خیریه‌ها تا اواسط قرن هجدهم میلادی شکلی اعتقادی و مذهبی داشتند.
بیشتر افراد ثروتمند به افراد نیازمند کمک‌های نقدی و غیرنقدی می‌کردند مثل تهیه لباس، غذا، خانه و از این دست کمک‌ها.
در اسلام، مسیحیت، هندوئیسم و بودائیسم انجام امور خیر سابقه‌ای طولانی دارد و ادیان مختلف پیروان خود را به انجام آن توصیه کرده‌اند.
در عصر حاضر، فعالیت‌های خیرخواهانه و بشردوستانه به یک عمل فرهنگی تبدیل شده و انجمن‌ها و موسسات بسیاری در زمینه‌های مختلف ایجاد شده‌اند.
موسسات نیکوکاری و خیریه برای منافع مردم تلاش می‌کنند و هدفی غیر از کاهش فقر در جهان ندارند و هدف مهم و اساسی آنها انجام اعمال خیر می‌باشد تا در جهانی بهتر زندگی کنیم.

به چه موسساتی خیریه می‌گویند؟

موسسات خیریه، سازمان‌هایی غیرانتفاعی تحت عناوین کارهای بشردوستانه و گسترش رفاه اجتماعی هستند.
فعالیت‌های خیرخواهانه، آموزشی، مذهبی یا سایر خدماتی که به منافع عمومی مربوط می‌شود، از جمله فعالیت‌های این موسسات می‌باشد.
این یک تعریف جامع از موسسه خیریه است اما در معنایی ساده‌تر موسسات خیریه یک نوع از فعالیت‌های اجتماعی هستند که هدف مشخصی دارند و آن کمک به افراد نیازمند جامعه است.
گاهی این موسسات از طرف دولت حمایت می‌شوند و پشتوانه‌های مالی از طرف دولت دارند و گاهی این موسسات از طریق چند نفر راه‌اندازی می‌شوند و به صورت خصوصی، غیرانتفاعی و عام‌ا‌‌لمنفعه برای رسیدگی به مشکلات مختلف موجود در جامعه فعالیت می‌کنند. این موسسات با یکدیگر از نوع فعالیتی که انجام می‌دهند، تفاوتی ندارند و تفاوت آنها تنها پشتوانه‌های مالی آن‌ها متفاوت است.

موسسات خیریه دقیقا به چه فعالیت‌هایی می‌پردازند؟

یک موسسه خیریه فعالیت‌های مختلفی انجام می‌دهد و البته برخی از این موسسات به صورت تخصصی یک فعالیت را انجام می‌دهند که در مورد این موسسات تخصصی توضیحاتی خواهیم داد.
تامین هزینه‌های درمانی
تامین حقوق ماهیانه خانواده‌های نیازمند
تامین هزینه‌های کودکان بی‌سرپرست یا بدسرپرست
تامین هزینه‌های تحصیلی کودکان
تامین هزینه‌های مجلس ترحیم
فراهم کردن شرایط وام بدون بهره برای خانواده‌های نیازمند
کمک به مردم آسیب دیده
کمک به معلولان و سالمندان
کمک به افراد در شرایطی مثل سیل، زلزله و شرایط اضطراری از جمله وظایف و فعالیت‌هایی است که خیریه‌ها می‌توانند انجام دهند.

انواع موسسات خیریه و کارکرد آن‌ها

همانگونه که در تعریف موسسات خیریه گفتیم هدف از تشکیل موسسات خیریه رفع نیازهای افراد محروم و نیازمند جامعه است.
نیازهای جامعه موضوعات مختلفی دارند و موسسات بر اساس موضوع فعالیت، دسته‌بندی‌هایی دارند.
ما در این قسمت به معرفی موسسات براساس موضوع فعالیت‌هایشان می‌پردازیم تا بیشتر با انواع آن‌ها آشنا شوید.

 سازمان‌های خیریه توزیع‌کننده:

این موسسات کمک‌های نقدی و غیرنقدی را جمع می‌کنند و توسط خود موسسه بین نیازمندان توزیع می‌شود.
فعالیت‌های این سازمان‌ها شامل تبلیغات برای جمع‌آوری کمک‌ها و معرفی فعالیت‌هاشون، جمع‌آوری کمک‌های نقدی و غیرنقدی، شناسایی افراد نیازمند و محروم و توزیع کمک‌های بین این افراد است.

 موسسات خیریه حوزه بهداشت و درمان:

همانطور که از عنوان آن مشخص است حوزه‌ی فعالیت آن‌ها درمانی و پزشکی است و به صورت یک درمانگاه کوچک تا بیمارستان‌های بزرگ فعالیت‌های درمانی بشردوستانه انجام می‌دهند.
در این درمانگاه‌ها و بیمارستان‌ها افراد نیازمند به صورت رایگان ویزیت و درمان می‌شوند و داروهای مورد نیاز بیماران نیز تامین می‌شود.
البته بعضی از موسسات در این حوزه به شکلی دیگر فعالیت می‌کنند و آن تامین هزینه‌های بیمارستان، دارو و درمان بیماران توسط این سازمان‌ها است.

موسسات خیریه عمرانی:

نیاز به تامین مسکن و حداقل امکانات آموزشی مثل ساختمان مدرسه از دیگر نیازهای افراد است.
برخی از موسسات فعالیت‌های خود را به بخش عمرانی معطوف کرده‌اند و سعی می‌کنند با ساخت مدارس و سرپناه ارزان قیمت برای خانواده‌های محروم کاری انجام دهند.

موسسات خیریه نگهداری یا سرپرستی:

در جامعه گاهی افرادی وجود دارند که نیازی غیر از نیازهای پولی و تامین پوشاک و مسکن دارند، نیازهای آن‌ها نیازهای مراقبتی و نگهداری می‌باشد.
افرادی مانند سالمندان، معلولین جسمی-حرکتی و یا ذهنی و افراد بی سرپرست نیاز به نگهداری و مراقبت دارند و برخی موسسات خیریه در این حوزه فعالیت می‌کنند و نیاز این عزیزان را تامین می‌کنند.

موسسات خیریه پژوهشی:

رفع مشکلات و نیازهای اساسی جامعه نیاز به تحقیق و پژوهش دارد.
موسساتی مانند موسسه تحقیقات سرطان که بر روی داروها و بیماری سرطان و تولید داروی ارزان کاری انجام می‌دهند، هدف خود را پژوهش قرار داده‌اند تا یک مشکل را اساسی حل کنند.

 سازمان‌های خیریه آموزشی:

آموزش یک امر الزامی و اساسی برای آگاهی‌بخشی بین افراد جامعه است و فقر و یا دلایلی دیگر نباید بعضی افراد را از آموزش محروم کند.
بنابراین موسسات خیریه یکی از اهداف خود را آموزش افراد محروم جامعه قرار می‌دهند.
آموزش معلولین و افراد عقب‌مانده‌ی ذهنی، افراد محروم، کودکان بیمار و… از افرادی هستند که موسسات سعی می‌کنند به آنها آموزش دهند.
خود این موسسات به چند دسته تقسیم می‌شوند.
موسسات سوادآموزی، مشاورهای، افراد محروم، معلولین و آموزش فنی و حرفه‌ای ویژه افراد محروم.

 موسسات خیریه خدمات مشاور:

زندگی بین مشکلات فراوان برای افراد محروم گاهی منجر به اتفاقات ناخوشایند یا مسائل روحی و روانی می‌شود و افرادی که هزینه‌ای برای روند عادی زندگی ندارند، توان مالی برای مراجعه به مشاوره ندارند. بنابراین موسسات خیریه کار مشاوره به این افراد را انجام می‌دهند و سعی می‌کنند بدون حق‌الزحمه به آن‌ها مشاوره دهند و مشکلاتشان را حل کنند.
مشاوره حقوقی و خانواده، مشاوره تحصیلی و  آموزشی، مشاوره شغلی، مشاوره درمانی، مشاوره تربیتی و روانی از جمله مشاوره‌هایی است که موسسات خیریه در اختیار افراد قرار می‌دهند.

موسسات توان‌یابی و بازپروری:

برخی افراد به خاطر وقوع اتفاقاتی مسیر عادی زندگی‌شان تغییر می‌کند و این تغییرات گاهی منجر می‌شود که افراد توانایی کار کردن را از دست بدهند و در تامین زندگی برای آنها مشکل ایجاد شود.
افرادی مانند معتادین، معلولین، کودکان و نوجوانان بی‌سرپرست یا بدسرپرست نیاز به کمک دارند و موسساتی در این زمینه فعالیت دارند و به این افراد کمک می‌کنند.

موسسات خیریه چگونه کسب درآمد می‌کنند؟

موسسات خیریه علاوه بر کمک‌های نقدی و غیرنقدی، سعی دارند تا از راه‌های مختلف درآمدزایی کنند تا به افراد بیشتری کمک کنند.
 برگزاری بازارچه‌ها، همایش‌ها، استفاده از دنیای دیجیتال و مجازی و فروش محصولات دست ساز، ایجاد کمپین‌های مردمی و برگزاری رویدادهای خلاقانه سعی در درآمدزایی و تامین هزینه‌های مربوط به خیریه می‌باشند.

در انتها ..

از گذشته تا امروز انسان‌ها همیشه دست یاری و کمک به یکدیگر داده‌اند و سعی در رفع مشکلات یکدیگر داشتند.
انجام کار خیر در همه‌ی ادیان توصیه شده است و حتی اگر در ادیان به آن اشاره‌ای نشده بود، چون ذات انسان یک ذات کمک‌دهنده و یاری‌دهنده است، همیشه و در همه حال سعی در انجام کار خیر و کمک داشته و دارد.
موسسات خیریه هم نهادهایی مردمی و غیرانتفاعی هستند، یعنی برای سود و منفعت خود کار نمی‌کنند بلکه سعی و تلاش آنها برای کمک به مردم و رفع نیازهای آن‌هاست و در این امر از هیچ چیز دریغ نمی‌کنند.
موسسه خیریه کودکان فرشته‌اند از جمله موسساتی است که چند سالی‌ست در تهران شروع به فعالیت کرده و فعالیت‌های خود را در زمینه‌ی کمک به کودکان که همچون فرشتگان نقشی پررنگ در زندگی خانواده‌ها دارند شروع کرده و تا امروز به فعالیت خود ادامه داده است.
و علاوه بر کمک به تامین هزینه‌های بستری کودکان در بیمارستان، در حال حاضر در منطقه‌ای از سیستان و بلوچستان هم دست یاری بلند کرده و سعی می‌کند تا نیاز خانواده‌ها و کودکان این منطقه را تامین کند. موسسه خیریه کودکان فرشته‌اند در زمینه‌های آموزشی، فرهنگی، بازسازی مراکز، بیمارستان‌ها، مدارس و… هم فعالیت می‌کند.
و در آخر سعدی در گلستانش چه زیبا گفت:
بنی‌آدم اعضای یکدیگرند/ که در آفرینش ز یک گوهرند
چو عضوی به‌درد آورَد روزگار/ دگر عضوها را نمانَد قرار
تو کز محنت دیگران بی‌غمی/ نشاید که نامت نهند آدمی

اگر شما هم علاقمند به فعالیت در این موسسات هستید الان کلیک کنید.

نویسنده: رضوان حیاتی‌پور